Płetwy
Photos made by Stefan Jacobs
Płetwy u waleni pełnią funkcję stabilizatorów, siły napędowej zwierzęcia oraz uczestniczą w procesie termoregulacji. Wszystkie walenie posiadają parę płetw piersiowych i po jednej płetwie grzbietowej oraz ogonowej. Zbudowane są ze zbitej tkanki włóknistej i tylko płetwy piersiowe posiadają elementy kostne oraz chrzęstne. Są pozostałością kończyn prehistorycznych przodków tych zwierząt, którzy miliony lat temu opuścili ląd, by zamieszkać w wszechobecnym oceanie.
Płetwa Grzbietowa
Płetwy grzbietowe u samców orek należą do największych wśród ssaków morskich. U dojrzałego płciowo samca osiąga wysokość 2 metrów, a u samicy jest znacznie mniejsza (do 1,2m). Nie zawiera żadnych elementów kostnych, chrzęstnych oraz mięśniowych. Służy najprawdopodobniej do zachowania równowagi zwierzęcia podczas przemieszczania się, lecz nie jest z pewnością jedynym elementem stabilizacyjnym. Płetwy samców są praktycznie zawsze skierowane w górę, zaś u samic przeważnie są lekko zakrzywione ku tyłowi. Kształty płetw są bardzo różne: wykrzywione, pochylone, pofalowane, proste, skręcone, pokryte bliznami, a nawet całkowicie opadnięte. Naukowcy nie wiedzą dokładnie co powoduje takie deformacje. Być może jest to cecha dziedziczna lub efekt jakiegoś urazu, albo choroba powodująca brak rusztowania dla tkanki. Klany i PODy mają charakterystyczne dla swojej społeczności płetwy oraz krzywizny. Tą cechę odkryto stosunkowo niedawno. Obliczono, że obecnie 23% populacji ma deformacje płetwy grzbietowej. Dzięki indywidualnej zmienności kształtu płetwy u każdego osobnika naukowcy mogą rozróżniać poszczególne orki. Mogą dzięki temu określić płeć i wiek zwierzęcia oraz przypisać go do poszczególnej grupy.
Wyróżnione kształty płetw
***
Większości orkom w niewoli oraz niektórym osobnikom na wolności płetwa grzbietowa opadła lewy bądź prawy bok. Do tej pory nie ustalono bezpośredniej przyczyny tego zjawiska. Istnieje kilka hipotez. Zagorzali przeciwnicy niewoli waleni twierdzą, że małe baseny z chlorowaną, zanieczyszczoną wodą, niewłaściwa dieta (towarzyszy temu awitaminoza) i inny, nieznany nam jeszcze powód prowadzą do tego stanu. Jednak czemu osobnikom dzikim także opadają płetwy? Tego do końca nie wie nikt. Niektórzy biolodzy uważają, że ma to podłoże genetyczne - opadanie płetwy grzbietowej jest spowodowane przez recesywny gen. Proces ten najprawdopodobniej opadania płetwy jest skomplikowany i rozłożony w czasie. Możliwe, że jest on również bolesny. Co ciekawe, u wypuszczonego w 2001r. samca Keiko* zaobserwowano stopniowe podnoszenie się opadłej w niewoli płetwy. Jednak Keiko* zmarł, więc obserwacja została przerwana...
Płetwa Ogonowa
Zbudowana ze zbitej tkanki włóknistej płetwa ogonowa służy przede wszystkim jako główny mechanizm napędowy zwierzęcia. Ruchy płetwy są możliwe dzięki skoordynowanej pracy mięśni podłużnych, schodzących zarówno z grzbietu jak i z brzusznej strony ciała walenia oraz mięśniom trzonu ogona. Płetwa ogonowa może wykonywać ruchy tylko w płaszczyźnie pionowej, dzięki czemu waleń porusza się na przód. Ruchy w płaszczyźnie bocznej są możliwe tylko w nieznacznym stopniu.
Płetwy Piersiowe
Jako jedyne posiadają elementy kostne i chrzęstne. Ich rola jest ściśle określona, choć nie należy do niezastąpionych. Przede wszystkim są częścią układu sterowania i współpracując z płetwą ogonową kontrolują prędkość zwierzęcia. Płetwy mogą wykonywać ruchy dzięki stawom siodełkowym (jak ludzki nadgarstek) i są pozostałością po kończynach przednich praprzodków waleni. Pełnią także ważną rolę w procesie termoregulacji. U samców orek płetwy zaczynają gwałtownie rosnąć tuż przed okresem dojrzewania. U dorosłych samców ich długość może przekraczać nawet 1,5 metra! Samice posiadają znacznie mniejsze i bardziej zaokrąglone płetwy.
Płetwy u waleni pełnią funkcję stabilizatorów, siły napędowej zwierzęcia oraz uczestniczą w procesie termoregulacji. Wszystkie walenie posiadają parę płetw piersiowych i po jednej płetwie grzbietowej oraz ogonowej. Zbudowane są ze zbitej tkanki włóknistej i tylko płetwy piersiowe posiadają elementy kostne oraz chrzęstne. Są pozostałością kończyn prehistorycznych przodków tych zwierząt, którzy miliony lat temu opuścili ląd, by zamieszkać w wszechobecnym oceanie.
Płetwa GrzbietowaPłetwy grzbietowe u samców orek należą do największych wśród ssaków morskich. U dojrzałego płciowo samca osiąga wysokość 2 metrów, a u samicy jest znacznie mniejsza (do 1,2m). Nie zawiera żadnych elementów kostnych, chrzęstnych oraz mięśniowych. Służy najprawdopodobniej do zachowania równowagi zwierzęcia podczas przemieszczania się, lecz nie jest z pewnością jedynym elementem stabilizacyjnym. Płetwy samców są praktycznie zawsze skierowane w górę, zaś u samic przeważnie są lekko zakrzywione ku tyłowi. Kształty płetw są bardzo różne: wykrzywione, pochylone, pofalowane, proste, skręcone, pokryte bliznami, a nawet całkowicie opadnięte. Naukowcy nie wiedzą dokładnie co powoduje takie deformacje. Być może jest to cecha dziedziczna lub efekt jakiegoś urazu, albo choroba powodująca brak rusztowania dla tkanki. Klany i PODy mają charakterystyczne dla swojej społeczności płetwy oraz krzywizny. Tą cechę odkryto stosunkowo niedawno. Obliczono, że obecnie 23% populacji ma deformacje płetwy grzbietowej. Dzięki indywidualnej zmienności kształtu płetwy u każdego osobnika naukowcy mogą rozróżniać poszczególne orki. Mogą dzięki temu określić płeć i wiek zwierzęcia oraz przypisać go do poszczególnej grupy.
Wyróżnione kształty płetw
***
Większości orkom w niewoli oraz niektórym osobnikom na wolności płetwa grzbietowa opadła lewy bądź prawy bok. Do tej pory nie ustalono bezpośredniej przyczyny tego zjawiska. Istnieje kilka hipotez. Zagorzali przeciwnicy niewoli waleni twierdzą, że małe baseny z chlorowaną, zanieczyszczoną wodą, niewłaściwa dieta (towarzyszy temu awitaminoza) i inny, nieznany nam jeszcze powód prowadzą do tego stanu. Jednak czemu osobnikom dzikim także opadają płetwy? Tego do końca nie wie nikt. Niektórzy biolodzy uważają, że ma to podłoże genetyczne - opadanie płetwy grzbietowej jest spowodowane przez recesywny gen. Proces ten najprawdopodobniej opadania płetwy jest skomplikowany i rozłożony w czasie. Możliwe, że jest on również bolesny. Co ciekawe, u wypuszczonego w 2001r. samca Keiko* zaobserwowano stopniowe podnoszenie się opadłej w niewoli płetwy. Jednak Keiko* zmarł, więc obserwacja została przerwana...
Płetwa OgonowaZbudowana ze zbitej tkanki włóknistej płetwa ogonowa służy przede wszystkim jako główny mechanizm napędowy zwierzęcia. Ruchy płetwy są możliwe dzięki skoordynowanej pracy mięśni podłużnych, schodzących zarówno z grzbietu jak i z brzusznej strony ciała walenia oraz mięśniom trzonu ogona. Płetwa ogonowa może wykonywać ruchy tylko w płaszczyźnie pionowej, dzięki czemu waleń porusza się na przód. Ruchy w płaszczyźnie bocznej są możliwe tylko w nieznacznym stopniu.
Płetwy PiersioweJako jedyne posiadają elementy kostne i chrzęstne. Ich rola jest ściśle określona, choć nie należy do niezastąpionych. Przede wszystkim są częścią układu sterowania i współpracując z płetwą ogonową kontrolują prędkość zwierzęcia. Płetwy mogą wykonywać ruchy dzięki stawom siodełkowym (jak ludzki nadgarstek) i są pozostałością po kończynach przednich praprzodków waleni. Pełnią także ważną rolę w procesie termoregulacji. U samców orek płetwy zaczynają gwałtownie rosnąć tuż przed okresem dojrzewania. U dorosłych samców ich długość może przekraczać nawet 1,5 metra! Samice posiadają znacznie mniejsze i bardziej zaokrąglone płetwy.